Een zelfsturend team is een vaste groep medewerkers die samen verantwoordelijk zijn voor het totale proces van zorg- of dienstverlening. Het team voorziet in en bewaakt de voortgang van het zorgproces, zonder daarbij continu een beroep te doen op de leidinggevenden.
Het werken met zelfsturende teams in de zorg is relatief nieuw. Voor sommige zorginstellingen is het een grote stap, omdat er veel veranderingen doorgevoerd moeten worden. Aan de andere kant is het ook een logische stap, omdat het organisaties helpt om cliëntgericht te werken en dat is wat iedereen graag wil. Met de traditionele manier van werken kunnen zorginstellingen vaak niet snel en flexibel inspelen op de wisselende vragen van een cliënt, omdat ze vaak via een vaste manier moeten werken. Wanneer iemand hier van wil afwijken, omdat hij/zij gelooft dat dit in het belang van de cliënt is, vergt dit veel overleg met teamleiders. Wanneer een organisatie werkt met medewerkers die in staat zijn hun problemen zelf op te lossen, kunnen zijn cliënten beter en sneller helpen. De zelfsturende teams in de zorg krijgen dus veel meer verantwoordelijkheid.
Wanneer medewerkers zelf verantwoordelijk zijn en minder terug kunnen vallen op hun leidinggevenden, is het des te meer van belang dat zij beschikken over de juiste informatie over het verlenen van goede zorg. Dit houdt in dat zij moeten beschikken over de juiste cliëntinformatie, kennis moeten hebben van de geldende huisregels en processen en moeten weten welke protocollen er aanwezig zijn.
‘’Protocollen? Huisregels? Daar gaan mijn haren van overeind staan, er zijn al teveel van dit soort onnodige regels. Ze zorgen alleen maar voor meer bureaucratie in de zorg”. Een uitspraak als deze heb je vast wel vaker gehoord. Misschien is het wel zelfs een reden om na te denken over zelfsturende teams in de zorg, omdat er dan ‘niet meer volgens onnodige regels gewerkt hoeft te worden’. En terecht, als je bedenkt dat dit inderdaad is hoe protocollen, checklists en handboeken worden gebruikt: niet in dienst van de zorgmedewerker.
Wij geloven juist dat de protocollen en werkinstructies de medewerkers in de zorg moeten ondersteunen, en dus op een andere manier dan voorheen. Handboeken zijn een middel om kwaliteit en kwaliteitsdenken dichterbij de zorgmedewerker te krijgen, niet er verder vandaan.
Een zorgmedewerker is namelijk niet gebaat bij het lukraak afschaffen van zoveel mogelijk regels of protocollen. Immers: een zorgmedewerker weet zelf hoe hij zijn werk het beste kan doen, maar wil wel de geldende kaders weten en moet in zijn werk misschien wel honderden procedures of protocollen onthouden.
Enige bewegingsvrijheid is normaal, maar het geheel afschaffen niet. Protocollen zijn niet meer een manier om te zeggen hoe de zorgmedewerker moet werken, maar juist hoe een zorgmedewerker werkt.
In zelfsturende teams in de zorg geeft dit rust: iedere zorgmedewerker werkt op een uniforme manier, zonder zich gedwongen te voelen. Geen enkel team is erbij gebaat als iedereen zijn eigen koers vaart, vandaar dat men processen en procedures vastlegt in handboeken. Géén regels, wel de manieren en handvatten om kwalitatief en goed te werken, dat is onze visie op handboeken.
Hoe kan je deze nieuwe manier van werken met zelfsturende teams in de zorg nou het beste in de praktijk brengen? Simpel, zorg dat alle processen en protocollen op een eenvoudige en toegankelijke manier zijn vastgelegd. In een sociaal intranet bijvoorbeeld. Een sociaal intranet is de plek waar jij je kwaliteitsmanagement, kennisbank en het contact tussen de medewerkers bij elkaar kan brengen.
Een medewerker in de zorg werkt vaak zelfstandig. Dan is het fijn dat je weet waar je op terug kan vallen en waar je de juiste protocollen kan vinden. Een sociaal intranet in de zorg, geeft de zorgmedewerker de juiste tool hiervoor. Door snel te zoeken vind je de laatste wijzigingen in een protocol. En als je er dan toch bent kan je ook zien dat de collega van de avondploeg jarig is vandaag.