Alles wat je moet weten over risicomanagement

Inhoud

• Introductie
• Wat is risicomanagement?
• Veel voorkomende misverstanden rond risicomanagement
• Waarom is risicomanagement belangrijk voor jouw organisatie?
• Geen risicomanagement? Dit zijn de gevaren
• Wat levert risicomanagement je op?
• In 5 stappen zelf aan de slag met risicomanagement
• Boost je risicomanagement met de juiste technologie
• Top 3 meest gemaakte fouten bij risicomanagement
• Veelgestelde vragen over risicomanagement
• Risicomanagement wetenswaardigheden
• Meer weten over risicomanagement

Introductie

Risicomanagement is niet langer voorbehouden aan grote ondernemingen of specialisten; het zou een integraal onderdeel moeten zijn van elk strategisch plan en operationele besluitvorming. Het helpt je organisatie om beter om te gaan met onvoorziene gebeurtenissen en zorgt ervoor dat je weloverwogen omgaat met risico's. Door risico's te identificeren, te analyseren en effectief te beheren, vergroot je niet alleen de stabiliteit van je organisatie. Het geeft je ook de mogelijkheid om innovatie te omarmen, groei te stimuleren, en kwaliteit te waarborgen. Ontdek de wereld van risicomanagement, laat je inspireren door de mogelijkheden en ga er vandaag nog mee aan de slag.

Wat is risicomanagement?

Risicomanagement is het proces van het identificeren, analyseren, evalueren en aanpakken van risico's die de doelstellingen van een organisatie of project kunnen beïnvloeden. Het wordt ingezet in de meest uiteenlopende marktsegmenten: van finance, tot logistiek en van retail tot de zorgsector.

Het doel van risicomanagement is om de impact van negatieve gebeurtenissen zoveel mogelijk te beperken, maar dat is niet het enige. Het woord ‘risico’ klinkt misschien bedreigend en negatief, maar risicomanagement is ook bij uitstek geschikt om potentiële kansen tijdig te ontdekken zodat je ervan kunt profiteren.

Een succesvolle aanpak van risicomanagement wordt gedaan op basis van goed doordachte risicomanagementmodellen zoals COSO en door risicogebaseerd denken integraal onderdeel te maken van alles wat je doet. Op die manier zorg je ervoor dat je jezelf en je organisatie voorbereid op onverwachte gebeurtenissen. Daarmee kun je veel beter reageren op veranderingen en bedreigingen als deze zich inderdaad voordoen. Als je een antwoord klaar hebt liggen voor mogelijke problemen, dan vergroot je de kans dat je gestelde doelen voor je organisatie en jezelf daadwerkelijk behaalt.

Veel voorkomende misverstanden rond risicomanagement

Ga je eenmaal zelf aan de slag met risicomanagement, dan heb je snel in de gaten wat het is en hoe je er het meeste voordeel uithaalt. Maar zelfs dan worden de (on)mogelijkheden nog wel eens verkeerd ingeschat. Onderstaand een opsomming van de meest voorkomende misverstanden waar het gaat om risicomanagement.

Risicomanagement voorkomt alle risico's

Het doel van risicomanagement is niet om alle risico's te elimineren. Het gaat erom dat je ze op tijd identificeert, evalueert en beheerst. Sommige risico’s kun je namelijk niet eens volledig vermijden, maar door je goed voor te bereiden, kun je er wél voor zorgen dat de impact op je bedrijfsvoering zo klein mogelijk is.

Risicomanagement is alleen voor financiële risico's

Een veelvoorkomend misverstand is dat risicomanagement uitsluitend gericht is op financiële risico's. Maar niets is minder waar. Naast de financiële kant van je organisatie is het ook gericht op operationele, strategische en juridische aspecten en op het adequaat managen van reputatierisico's, om een aantal voorbeelden te noemen.

ESG, wat staat voor Environmental (milieu), Social (sociaal) en Governance (bestuur), is uitgegroeid van een trendy buzzword tot een cruciale pijler in modern risicomanagement en kijkt naar risico's die te maken hebben met het milieu, sociale kwesties, en bedrijfsbestuur (corporate governance).

Risicomanagement is de verantwoordelijkheid van de risicomanager

Hoewel risicomanagers een belangrijke rol spelen, is risicomanagement een collectieve verantwoordelijkheid die de hele organisatie aangaat. Alleen door samenwerking en betrokkenheid van alle medewerkers kan een organisatie effectief omgaan met risico's en hun gevolgen minimaliseren.

Risicomanagement is eenmalig

Sommige mensen denken dat risicomanagement een eenmalige activiteit is. In werkelijkheid is het een continu proces dat regelmatig moet worden bijgewerkt en herzien. Daarmee kun je nieuwe risico’s en kansen identificeren en bestaande risico's opnieuw beoordelen op hun mogelijke impact.

‘We kennen onze risico's al’

Er zijn organisaties die ervan uitgaan dat ze hun risico's volledig kennen en dat er geen behoefte is aan een formeel risicomanagementproces. Echter, alles is onderhevig aan verandering en dat geldt zeker voor risico’s en kansen. Risicomanagement komt pas echt goed uit de verf wanneer het wordt ingericht als een doorlopend proces.

Waarom is risicomanagement belangrijk voor jouw organisatie?

Elke ondernemer stelt doelen vast die hij/zij met zijn onderneming wil realiseren. Succesvolle ondernemers gaan een stap verder en werken deze doelstellingen uit in een goed doordacht bedrijfsplan: wat moet er gebeuren om de gestelde doelen te realiseren? Denk je daarnaast ook na over mogelijke uitdagingen en risico’s die je onderweg tegen kunt komen, dan is de kans dat je de gestelde doelen realiseert direct een stuk groter.

Risicomanagement klinkt misschien groot en ingewikkeld, maar in feite is het voor organisaties van elke omvang belangrijk, of je nu een grote multinational bent of een kleine startup. Hoewel de omvang en complexiteit van het risicomanagementproces natuurlijk variëren, zijn de voordelen voor alle organisaties relevant.

Grote organisaties hebben te maken met een breed scala aan risico's. Denk bijvoorbeeld aan juridische, financiële, operationele en strategische risico's. Een uitgebreid risicomanagementprogramma geeft overzicht en inzicht en stelt hen in staat complexe risico's effectief te beheren. Daarmee wordt de bedrijfscontinuïteit veilig gesteld.

Kleine organisaties kunnen bijzonder kwetsbaar zijn voor bepaalde risico’s omdat ze slechts over beperkte middelen en capaciteit beschikken. Een goed risicomanagementproces helpt bij het boven tafel krijgen van bedreigingen met grote en kleine impact, wat je overlevingskans op lange termijn vergroot.

Geen risicomanagement? Dit zijn de gevaren

Natuurlijk kost risicomanagement tijd, capaciteit, geld en moeite. Maar dat weegt in bijna alle gevallen ruim op tegen de mogelijke problemen die je tegenkomt als je niets aan risicopreventie doet. Denk alleen al aan:

• financiële verliezen door onverwachte uitgaven die je moet doen
• onvoorziene onderbrekingen van je bedrijfsvoering
• klanten die door negatieve publiciteit of slechte ervaringen met je dienstverlening hun vertrouwen in je organisatie en de producten/dienstverlening opzeggen
• datalekken en cyberaanvallen
• mogelijke negatieve gevolgen van een verouderde technologische infrastructuur

En wat als je niet voldoet aan de steeds strenger wordende wet- en regelgeving?

Bovenstaande lijst is nog lang niet volledig. Je zou bijna geneigd zijn om te stoppen met ondernemen voordat je goed en wel bent begonnen. Maar dat is precies waar risicomanagement om de hoek komt kijken. Denk van tevoren na over mogelijke gevaren en belemmeringen voor jouw organisatie en zorg dat je weet hoe je hiermee omgaat als ze gebeuren.

Wat levert risicomanagement je op?

We hebben het eerder al gezegd: goed risicomanagement minimaliseert de impact van negatieve gebeurtenissen, in welke vorm dan ook. Verlies van financiële middelen of reputatie, weglopen van klanten en medewerkers, en nog veel meer. Daarnaast zorgt het ook voor:

• verbeterde besluitvorming: risicomanagement biedt een gestructureerd kader voor besluitvorming, waardoor managers beter geïnformeerde en rationele keuzes kunnen maken.
• hogere verantwoordingsplicht en transparantie: regelmatige rapportage en evaluatie van risico’s zorgt ervoor dat het eenvoudiger is om verantwoording af te leggen aan toezichthouders en maakt je organisatie transparanter.
• betere operationele efficiëntie: door risico’s te identificeren en aan te pakken, kunnen processen en procedures steeds beter worden ingericht. Dat maakt je organisatie efficiënt en effectief.
• strategische voordelen: het biedt inzichten je kunt gebruiken om beter om te gaan met belemmeringen en hindernissen. Maar ook nieuwe kansen worden eerder gespot en benut dan de concurrentie.

In 5 stappen zelf aan de slag met risicomanagement

Nu je (nog) beter weet wat risicomanagement is en welke voordelen je ermee kunt realiseren, wil je er wellicht zelf mee aan de slag. Net als bij veel andere dingen, kun je risicomanagement zo uitgebreid maken als je zelf wilt. Je houdt het realistisch door telkens te checken of de potentiële voordelen opwegen tegen de investeringen die je ervoor moet doen.

Het proces van risicomanagement omvat verschillende stappen, waaronder:

• Risico-identificatie waarbij je potentiële risico's die de organisatie of het project kunnen beïnvloeden achterhaalt en beschrijft.
• Risicoanalyse voor het beoordelen van de waarschijnlijkheid en mogelijke impact van elk geïdentificeerd risico.
• Risico-evaluatie oftewel het prioriteren van risico's op basis van hun waarschijnlijkheid en impact om te bepalen welke risico’s je (als eerste) aan wilt pakken.
• Risicobeheersing waarbij je strategieën ontwikkelt en implementeert om risico's te vermijden, verminderen, overdragen of accepteren.
• Risicobewaking en -herziening, wat zoveel is als het voortdurend monitoren van risico's en de effectiviteit van risicobeheersmaatregelen, zodat je waar nodig aanpassingen kunt doorvoeren.

Boost je risicomanagement met de juiste technologie

Innovatieve technologie wordt soms als bedreiging gezien, maar de ervaring leert inmiddels dat het vooral veel mogelijk maakt. Een goed risicomanagementsysteem kan een enorme boost geven aan de toepassing van risicomanagement binnen je organisatie. Denk bijvoorbeeld aan:

• realtime monitoring van risico's. Ze kunnen continu gegevens verzamelen en analyseren, waardoor je organisatie snel kan reageren op veranderende omstandigheden en jij onmiddellijk actie kunt ondernemen wanneer risico's zich voordoen.
• centrale opslag en toegankelijkheid. Door risicogegevens centraal op te slaan en toegankelijk te maken via een digitaal platform, hebben alle relevante belanghebbenden eenvoudig toegang tot actuele informatie. Dit bevordert transparantie en samenwerking binnen de organisatie, wat essentieel is voor effectief risicomanagement.
• automatisering van processen. Technologie maakt het mogelijk om routinetaken en processen te automatiseren, zoals het genereren van rapporten, het opstellen van risicomatrixen en het toewijzen van verantwoordelijkheden voor risicobeheer. Dit vermindert handmatige fouten en zorgt voor consistente naleving van risicomanagementpraktijken.

Ben je op zoek naar een innovatief en gebruiksvriendelijk risicomanagementsysteem? Maak dan vandaag nog kennis met WoodWing Scienta!

Top 3 meest gemaakte fouten bij risicomanagement

Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Risicomanagement vormt daarop zeker geen uitzondering. Kijk daarom voor je begint naar ervaringen die anderen hebben opgedaan. Daarmee zie je welke fouten zij hebben gemaakt en kun je deze (hopelijk) zelf voorkomen. Dit zijn de 3 bekendste valkuilen van risicomanagement die je waar mogelijk wilt vermijden:

1. Ontbreken van breed risicoperspectief

• Onderwaardering van risico's – Organisaties onderschatten vaak de breedte en diepte van de risico's die ze lopen. Focus je niet alleen op voor de hand liggende risico's, zoals financiële risico's, maar ben ook scherp op risico’s op andere vlakken.
• Silo-denken – Isoleer je risicomanagement in specifieke afdelingen, dan kan er geen sprake zijn van een geïntegreerde aanpak. En laat dat nu net zijn wat je nodig hebt voor een succesvolle aanpak van risicomanagement.

2. Onvoldoende draagvlak binnen de organisatie

• Gebrek aan bewustzijn en training – Medewerkers op alle niveaus in je organisatie moeten zich bewust zijn van hun eigen rol in risicomanagement. Dat vraagt om voldoende training en bewustwording; pas dan creëer je de betrokkenheid en verantwoordelijkheid die nodig is.
  Het Rijnstate ziekenhuis weet inmiddels uit eigen ervaring: goed omgaan met risico's zit hem in gedragsverandering.
• Top-down benadering – Risicomanagement wordt vaak gezien als een verantwoordelijkheid van het topmanagement of de risicomanager, in plaats van een gedeelde verantwoordelijkheid door de hele organisatie. Doe je het samen, dan is er sprake van proactieve risicobeheersing op strategisch, tactisch en operationeel niveau.

3. Gebrekkige monitoring en evaluatie

• Geen doorlopende evaluatie – Eenmalige risicobeoordelingen zijn écht niet voldoende. Zonder doorlopende monitoring en regelmatige evaluatie blijven veranderingen in de risico-omgeving onopgemerkt en krijgen nieuwe bedreigingen een kans.
• Onvoldoende documentatie en rapportage – Veel organisaties falen in het adequaat documenteren en rapporteren van risico's en hun beheersmaatregelen. Het gevolg? Inconsistenties in de risicobeheersing en een gebrek aan transparantie. Beide ondermijnen ze de effectiviteit van het risicomanagementproces.

Veelgestelde vragen over risicomanagement

Veel vragen die worden gesteld in het kader van risicomanagement worden al eerder op deze pagina beantwoord. Andere vragen zijn:

Hoe kunnen we risico's effectief beoordelen?
Risico's kunnen worden beoordeeld door het vaststellen van de waarschijnlijkheid van een gebeurtenis en de potentiële impact ervan. Dit wordt vaak gedaan met behulp van risicomatrixen, scenarioplanning en kwantitatieve en kwalitatieve analysemethoden.

Hoe beïnvloedt risicomanagement de besluitvorming binnen een organisatie?
Risicomanagement voorziet organisaties van informatie over mogelijke bedreigingen en kansen. Dat helpt bij het nemen van weloverwogen beslissingen. Door risico's te identificeren en te evalueren, kan het management van je organisatie beter anticiperen op mogelijke consequenties en de strategische planning hierop aanpassen.

Wat zijn de voordelen van een geïntegreerde aanpak van risicomanagement?
Een geïntegreerd aanpak van risicomanagement brengt verschillende aspecten van risicobeheer samen. Het biedt een holistische benadering om synergiën te benutten, kosten te minimaliseren en de effectiviteit van risicobeheeractiviteiten te verbeteren.

Hoe kan risicomanagement bijdragen aan het versterken van de bedrijfscultuur?
Door het risicobewustzijn te vergroten en transparantie te bevorderen, kan risicomanagement een positieve invloed hebben op de bedrijfscultuur. Medewerkers voelen zich meer betrokken bij en verantwoordelijk voor het creëren en behouden van een veilige en duurzame werkomgeving.

Hoe kan een organisatie haar risicomanagementproces evalueren en verbeteren?
Evaluatie kan plaatsvinden door regelmatige audits, benchmarking met industriestandaarden, feedback van betrokkenen en door kennis en ervaring die wordt opgedaan bij incidenten. Verbetering vereist het nemen van actie op basis van evaluatieresultaten, het updaten van beleid en procedures en doorlopende aandacht voor training en bewustwording.

Risicomanagement wetenswaardigheden

Onderzoek heeft aangetoond dat organisaties die effectief risicomanagement implementeren, beter presteren op lange termijn, met hogere rendementen op investeringen en meer stabiliteit in hun financiële resultaten.

Moderne technologieën zoals big data-analyse, kunstmatige intelligentie (AI) en blockchain worden steeds vaker gebruikt in risicomanagement. Ze helpen bij het voorspellen, monitoren en beheren van risico’s op een meer geavanceerde en proactieve manier.

Toekomstige trends in risicomanagement: de toekomst van risicomanagement omvat waarschijnlijk meer integratie van duurzaamheidsrisico's, toenemende digitalisering van risicomanagementprocessen en een grotere nadruk op scenario- en stress-testen zodat je kunt zien hoe je omgaat met onverwachte gebeurtenissen.

Meer weten over risicomanagement?

Check voor meer informatie over de verschillende facetten van risicomanagement zeker ook de volgende links:

• Blog – ESG-compliance? Integreer het in risicomanagement voor duurzame groei
• Risicomanagement met Scienta: samen werk maken van risico's en kansen

Je kunt voor meer informatie natuurlijk ook altijd direct contact opnemen met de specialisten van WoodWing Scienta.